Sitio Aruyan, Ligaya, Sablayan. Occidental Mindoro

Ang sitio Aruyan ay isang pamayanang pinananahanan ng mga katutubong mangyan (tao buhid)… nagsimula ang aming paglalakad ganap na ika-6:46 ng papadilim na hapon. Tanging ang landas na daang tao lamang ang aming tinatalunton. Kahit hindi umulan ng nakalipas na tatlong araw ay lubhang maputik at madulas pa rin ang daan. Umaahon at lumulusong kami sa mga dalisdis, sa mga daang tubig na bahagi ng natural na topograpiya ng kabundukan. Pinuntahan namin ang lugar na iyon sapagkat ang lupaing ninuno (ancestral domain) ng mga mangyan ay pinasok ng walang pahintulot ng Pitkin Petrolium Limited, isang kompanyang nagsasagawa ng Magneto Telluric Survey (MTS) para sa oil exploration.
Pinayagan ito ng pamahalaang national… kaya ano pa ang maaasahan sa aming mga opisyal? (kaalyado sila ni PGMA) Ang masaklap nga lang hindi nila sinusunod ang tamang proseso, ang “public consultation”!!! kaya kami ang nilapitan ng mga mangyan upang makipag-dialogue at maipahayag ang kanilang pagtutol sa nasabing proyekto…
Kahit ang aming mga kasamang mga katutubo na sanay sa lugar na iyon ay nakakaranas pa ring madupilas dahil sa dulas ng daan, lalo na kami. Hindi lang dupilas, may halo pang sadsad, luhod at salampak. Labing tatlo kaming magkakasamang umahon sa sitio Aruyan… siyam ang mangyan at apat kaming taga-patag. Tatlong oras at kalahati bago namin narating ang aruyan. Sa pinakatuktok ng bundok ay tanaw ang luntiang paligid… hindi pa gaanong naaabot ng mga iligalistang magkakahoy. Ang mga katutubo roon ay nabubuhay pa rin sa likas na yaman ng gubat at sa kanilang mga pananim na palay kaingin, saging, kamote at iba pang mga lamang ugat…
Kung magpapatuloy ang pagpasok ng minahan… hindi ko malubos maisip… napakalayo na ng kinapadparan ng mga mangyan… bundok na ang kanilang kinaroroonan… ang kanilang lupaing ninuno na tangi nilang kayamanan at pinanggagalingan ng kanilang buhay at kabuhayan… PAPASUKIN PA AT IBINIBIGAY SA MGA DAYUHAN???
nakaranas kaming matulog sa silong ng kahoy unan ang aming backpack ang sapin sa likod ay dahon ng palm tree. nakababa kami ng aruyan kinabukasan na ng hapon 4:45pm... nakarating sa aming bahay 7:16 ng gabi...